TECHNIKI ZWIĄZANIE Z PODEJMOWANIEM DECYZJI
METODY HEURYSTYCZNE:
- METODA BURZA MÓZGÓW
- METODA SYNEKTYKA
- METODA MYŚLENIE BOCZNE
1. METODA - BURZA MÓZGÓW – zapoczątkowana przez A.F.Osborna w 1930r.
Zaliczana do modeli klasycznych. Opracował tę metodę jako sposób pozyskiwania pomysłów w oderwaniu od oceny.
Wg Osborna –metoda ta, to twórcze obrady w celu wytworzenia katalogu pomysłów, w drugiej kolejności poddanie ich ocenie oraz analizie wstępnej w celu przygotowania wariantu.
Dwa etapy:
2) Wytwarzanie jak największej ilości pomysłów
3) Ocena i analiza wariantu
Założenia:
1) Odroczone wartościowanie
2) Ilość przechodzi w jakość
Wg Osborna proces „burzy mózgu” opiera się na rozumie sędziowskim, który analizuje i ocenia oraz procesie twórczym, który wytwarza pomysły.
Powstrzymanie się od oceny w początkowej fazie pozwala na otworzenie się umysłu bez ograniczeń.
Im więcej pomysłów tym większa szansa na wyłonienie tego najwartościowszego.
4 reguły burzy mózgów
1) Krytyka jest wykluczona (odłożona na później)
2) Swobodne myślenie jest pożądane –uczestnicy powinni być przekonani, że każdy pomysł im bardziej niezwykły tym lepszy; zgłaszający pomysł nie ponosi odpowiedzialności
3) Ilość jest potrzebna
4) Kojarzenie i ulepszanie są oczekiwanie
Skład grupy uczestniczącej w sesji
- właściwy dobór uczestników powinien gwarantować spontaniczność
- dobre przygotowanie do sesji, właściwe prowadzenie jej przebiegu
a) optymalna wielkość grupy w I etapie
- wg Osborna, to 12 osób: lider, pomocnik lidera, 10 członków, sekretarz dodatkowo
- grupa może składać się z 5 stałych członków i 5 nowych
- niektórzy członkowie powinni mieć doświadczenie i wiedzę w dziedzinie na której temat jest dyskusja, a inni nie posiadać takiej wiedzy
- osoby, które pierwszy raz biorą udział w sesji muszą być poinformowane o regułach wcześniej
- ważny jest udział osób aktywnych (czynnik pobudzający dyskusję)
- lider grupy powinien być wybierany ze względu na cech osobowościowe; znać zasady „burzy mózgów”, znać problem;
- lider dobiera uczestników sesji
- sekretarz nie bierze aktywnego udziału w sesji; jest powołany do sporządzania zapisu pomysłów (możliwe jest korzystanie z urządzeń rejestrujących); wskazane jest numerowanie pomysłów; może być 2 sekretarzy
Przebieg sesji:
- dobra organizacja
- określenie terminu i miejsca sesji
- lider z wyprzedzeniem przygotowuje memorandum, które zawiera określenie problemu, główne założenia
- na początku sesji lider przeprowadza rozgrzewkę (dowolny temat, skojarzenia)
- lider przedstawia właściwy problem, odpowiada na pytania, przypomina reguły „b.m.”
- obowiązuje zakaz czytania z kartki wcześniej przygotowanych propozycji
- uczestnicy mogą robić notatki w trakcie sesji
- jeśli ktoś ma pomysł w nawiązaniu do przedmówcy, lider udziela mu głosu w pierwszej kolejności
- z praktyki wynika, że sesja powinna trwać ok. 30min
- lider zwraca się do uczestników, aby pamiętali o omawianej kwestii, bo po pewnym czasie w ramach uzupełnienia sesji lider rozmawia z uczestnikami
Ocena:
- liczba osób oceniających powinna być nieparzysta (np. 5)
- powinny być to osoby, które są związane z danym problemem
- kryteria oceny: koszty realizacji, potrzebny czas, trudności, itd.
- O wyborze pomysłu grupa oceniająca informuje uczestników sesji
Metoda „b.m.” jest wykorzystywana również w kursach szkoleniowych w celu pobudzenia do twórczego myślenia.
2. METODA – SYNEKTYKA:
Synektyka (z greckiego)- oznacza łączenie różnych i pozornie nie powiązanych elementów
- Służy twórczemu rozwiązywaniu problemów, wykorzystuje procesy twórcze
- Opracowana przez W.J.J. Gordona
- Podstawą tej metody jest przekonanie, że problem, który dla nas jest niezrozumiały możemy zrozumieć dzięki metaforom
Mechanizmy synektyki mają wykorzystywać 5 stanów psychologicznych:
1) zaangażowanie i oddanie
2) opóźnienie (aż pojawi się rozwiązanie najlepsze)
3) spekulacja
4) autonomia rozwiązania
5) reakcja hedonistyczna (uczucie satysfakcji)
Technologie synektyczne
Sposób postępowania, który umożliwi nowy sposób spojrzenia na problem:
1) analogia osobista
2) analogia bezpośrednia
3) analogia symboliczna
4) analogia fantastyczna
ad1) jednostka wyobraża sobie, że jest obiektem, który stanowi problem decyzyjny
ad2) wykorzystanie wiedzy lub technologii stosowanej w jednej dziedzinie do innej
ad3) opisuje problem za pomocą nie osobistych wrażeń ale o znaczeniu obiektywnym.
Ad4) twórca przedstawia problem w analogiach najkorzystniejszego rozwiązania, chociaż może być nierealne do zrealizowania.
Skład (ok. 5-7 osób):
1) lider, oczekuje się od niego:
- tworzenia zainteresowania problemem
- zachęty do uczestniczenia w dyskusji
2) uczestnicy, oczekuje się od nich:
- demonstrowania swojej niezależności
- zaangażowania
- powstrzymania się od oceny
3) klient ekspert:
- oczekuje się rozwiązania problemu
- sam powinien również swobodnie spekulować na dany problem
- powinien pokazać grupie, że oczekuje się od niej wypracowania najlepszego rozwiązania
Zespół jest sługą problemu, a „klient ekspert” jest reprezentantem problemu.
3. METODA – MYŚLENIE BOCZNE:
- metoda wypracowana przez E. De Bono
- metoda ta przeciwstawia się myśleniu pionowemu, czyli logicznemu
Założenia:
- teza, że myślenie boczne zmienia (celem jest ciągła zmiana myślenia); ciągłe poszukiwanie lepszego rozwiązania, nowych możliwości
- myślenie pionowe to szukanie zależności, relacji, osądzanie co jest właściwe
- myślenie boczne funkcjonuje poza schematem tak/nie
- myślenie boczne szuka nie tego co jest właściwe, tylko tego co różne, nowe
- w myśleniu pionowym niezbędna jest logiczna ciągłość, a w myśleniu bocznym stosuje się przeskoki myślowe
- w m. pionowym wybiera się to, co istotne (hierarchia wartości), a w m. bocznym przeciwnie to, co najmniej oczekiwane
- w m. pionowy podąża się w najbardziej oczywistych kierunkach, jego celem nie jest poszukiwanie nowych rozwiązań, a w m. bocznym podąża się w najmniej oczekiwanych kierunkach
- myślenie boczne nie może być stosowane w naszych domach, bo nie ma ciągłości
- metoda myślenia bocznego nie powinna przekraczać 5 % myślenia, reszta to myślenie pionowe
Słowo „PO” – Bono zastosował symbol, który przedstawiony po problemie ma otwierać dyskusje, nieskończone możliwości
Słowo „PO” nie oznacza oceny, jest zaproszeniem do wymiany informacji, oznacza:
- idź na przód
- szukaj rozwiązań
- każdy pomysł może być zachwany
- umożliwia zestawienie pomysłów, zdarzeń
„problem” >>PO<< otwiera nieskończone możliwości rozwiązań, np.:
„ulepszenie krzesła” >>PO<< żarówka (zestawienie nieoczekiwane)
OCENA WARIANTÓW:
Kryteria oceny:
- celowość
- wielkość ryzyka
- wykonalność kierunku działania
- wpływ otoczenia
- ocena pod kontem finansów
- Cele powinny być analizowane w kontekście działalności całej organizacji
- Ocena możliwości zachowania elastyczności w pzryszłości
Wykonalność jest uzależniona od zasobów potrzebnych do wykonania zadania; należy uwzględnić również wcześniejsze działania decyzyjne.
Ryzyko (różne mierniki):
- miernik ryzyka najgorszego wyniku (każdemu wariantowi można przypisać najgorszy efekt – potencjalną stratę)
- wykres ryzyka i spodziewanych korzyści
- ryzyko można analizować w kontekście potencjalnych korzyści
- analiza przyczyn ryzyka w portfelu ryzyk całej organizacji (jeżeli poprzednie decyzje są z wysokim ryzykiem kolejne decyzje powinny być bardziej wywarzone)
Pełna ocena różnych wariantów powinna zawierać szerszy system punktów odniesienia
Może się zdarzyć, że najlepszy z wariantów okaże się niedokprzyjęcia
Punkty odniesienia:
a) historyczny
b) zewnętrzny
c) absolutny
d) standard bezczynności
ad a) odniesienie się do przeszłości organizacji, jeżeli podane są warunki podejmowanego problemu
ad b) odniesienie się do innych organizacji znajdujących się w otoczeniu; mogą wystąpić problemy z uzyskaniem informacji; można skorzystać ze zbiorów publikacji np.: ISO
ad c) przyrównanie do odniesienia idealnego (teoretycznie) – ilość błędów „0”; pozwala to ocenić skalę niedoskonałości naszego wariantu
ad d) czasowe powstrzymanie się od podjęcia decyzji
Modele wyboru określonego wariantu:
1) m. liniowy – ilościowy określany, jako kompensacyjny (niedostatek elementu decyzji może być kompensowany innym; wariant ma elementy określone liczbą, uzupełnianie wariantu różnymi elementami określamy sumą)
2) m. koniunkcyjny – nie kompensacyjny (niektóre elementy są niezbędne)
3) m. rozłączny – oparty na określeniu oceny ważnego atrybutu
4) m. leksykograficzny – oparty na zestawieniu atrybutu każdego wariantu wg. wartości dokonania wyboru na podstawie najważniejszego atrybutu
5) m. eliminacji – wg. atrybutów; wybieramy atrybut, który służy eliminacji wariantów mniej przydatnych (często stosowany)
REALIZACJA WYBRANEGO ROZWIĄZANIA (WARIANTU):
1) Przygotowanie planu realizacji (zagrożenia):
- technika PERT
- harmonogramy Adalieckiego
>Technika PERT – termin z 1958 Technika Analizy i Oceny Problemu, powstała w USA przy planie rozpoczęcia produkcji pocisków bojowych; wykorzystanie tej techniki skróciło z 5 do 3 lat proces realizacji.
-forma graficznych wykresów PERT oddaje przyszłe działania przy realizacji wariantu
-PERT to siatka czynności i zdarzeń, która dostarcza kierownictwu informacji o możliwości realizacji
ETAPY:
1) Wyodrębnienie czynności i zdarzeń
2) Ustalenie zależności między czynnościami a zdarzeniami
3) Ustalenie terminów zdarzeń oraz czynności i końca realizacji
4) Wyznaczenie ścieżki krytycznej, tzn. ustalenie zapasu czasu dla czynności
Wyznaczenie ścieżki krytycznej wskazuje decydentowi gdzie skupić najwięcej uwagi przy realizacji
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz