Finanse samorządu terytorialnego i jego prawo finansowe stanowią część (sektor, dziedzinę) finansów publicznych i publicznego systemu prawa finansowego.
Finanse samorządu terytorialnego to zasoby i środki pieniężne oraz operacje (procesy) finansowe polegające na gromadzeniu dochodów (przychodów) oraz dokonywaniu wydatków (rozchodów) przez jednostki samorządu terytorialnego.
System finansowy jednostek samorządu terytorialnego to zespół zasad i instytucji oraz instrumentów prawno-finansowych, służących zdecentralizowanemu, celowemu gospodarowaniu przez jednostki samorządu terytorialnemu zasobami i środkami finansowymi na podstawie obowiązującego prawa. Głównymi zasadami tego systemu są samodzielność i wzajemna niezależność systemu finansowego państwa i samorządu terytorialnego, samodzielność finansowa szczebli samorządowych oraz poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego oraz ich budżetów.
Źródłami prawa finansowego samorządu terytorialnego są przede wszystkim:
Konstytucja, ratyfikowane umowy międzynarodowe, ustawy
1) Konstytucja zawiera następujące regulacje dotyczące bezpośrednio gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego:
§ jednostkom tym zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań (art. 167 ust. 2),
§ dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa (art. 167. Ust. 2),
§ źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego są określane w ustawie,
§ zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych (art. 167 ust. 4),
§ jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w ustawie (art. 168).
2) Europejska Karta Samorządu Terytorialnego:
§ społeczności lokalne mają prawo w ramach narodowej polityki gospodarczej do posiadania własnych zasobów finansowych, niezbędnych do wykonywania uprawnień, i decydują samodzielnie do o przeznaczeniu tych zasobów,
§ wysokość zasobów finansowych społeczności lokalnych powinna być dostosowana do zakresu uprawnień przyznanych przez Konstytucję lub przez ustawę,
§ przynajmniej część zasobów finansowych społeczności lokalnej powinna pochodzić z opłat i podatków, których wysokość społeczności te mają prawo ustalać w zakresie ustalonym ustawą,
§ systemy finansowe na których opierają się dochody pozostające w dyspozycji społeczności lokalnych, powinny być zróżnicowane i elastyczne,
§ ochrona społeczności lokalnych finansowo słabszych wymaga zastosowania procedur wyrównawczych lub rozwiązań równoważnych mających na celu korygowanie skutków nierównego podziału potencjalnych źródeł dochodów, a także wydatków. Procedury te nie powinny ograniczać swobody podejmowania decyzji przez społeczności lokalne w zakresie ich uprawnień własnych,
§ społeczności lokalne powinny być konsultowane, w odpowiednim trybie, co do form przyznania im zasobów pochodzącym z redystrybucji dochodów,
§ o ile jest to możliwe subwencje przyznane społecznościom lokalnym nie powinny być przeznaczane na finansowanie specyficznych projektów. Przyznanie subwencji nie może zagrażać podstawowej wolności społeczności lokalnej do swobodnego prowadzenia własnej polityki w zakresie przyznanych jej uprawnień,
§ dla potrzeb finansowania nakładów inwestycyjnych społeczności lokalne powinny mieć dostęp do krajowego rynku kapitałowego, w granicach określonych prawem
3) Ustawa z dnia 30 czerwca 2005r. o finansach publicznych:
Ustawa ta reguluje lub wprowadza:
§ określenie pojęcia sektora samorządowego finansów publicznych,
§ objęcie sektora samorządowego zasadami jawności i przejrzystości finansów publicznych,
§ objęcie samorządowego długu publicznego regulacjami ustawowymi odnoszącymi się do państwowego długu publicznego i samorządowego długu publicznego,
§ określenie ogólnych zasad zaciągania zobowiązań przez jednostki samorządu terytorialnego,
§ wprowadzenie możliwości istnienia w jednostkach samorządu terytorialnego funduszy celowych,
§ wprowadzenie wieloletnich programów inwestycyjnych,
§ nowa klasyfikacja zadań jednostek samorządu terytorialnego i związanych z nimi wydatków budżetu
§ odstąpienie od zasady równowagi budżetu jednostek samorządu terytorialnego i wprowadzanie możliwości uchwalania budżetu z nadwyżką lub deficytem,
§ wprowadzenie możliwości udzielania z budżetu jednostek samorządu terytorialnego dotacji podmiotom nie należącym do finansów publicznych, ale wyłącznie nie działającym w celu osiągnięcia zysku oraz wyłącznie na cele publiczne związane z realizacją zadań publicznych tej jednostki,
§ wprowadzenie wymogu opracowywania informacji o stanie o stanie mienia komunalnego,
§ możliwość wykorzystania w następnym roku budżetowym kwot wydatków, które nie wygasły z upływem roku budżetowego.
4) Ustawa z dnia 26.11.1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000:
Ustawa ta reguluje:
§ źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego,
§ zasady ustalania subwencji ogólnych dla tych jednostek,
§ zasady i tryb przekazywania subwencji ogólnych,
§ zasady i tryb udzielania dotacji celowych jednostek samorządu terytorialnego.
5) Ustawa z dnia 07.10.1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych:
Dotyczy ona wykonywania przez izby:
§ nadzoru i kontroli nad gospodarką finansową jednostek samorządu terytorialnego,
§ funkcji opiniodawczej i informacyjno – szkoleniowej izb,
a także organizacji i zasad działania tych organów.
6) Inne źródła prawa:
Do pozostałych źródeł prawa finansowego jednostek samorządu terytorialnego należą:
§ akty wykonawcze do wcześniej omówionych ustaw,
§ akty prawa miejscowego regulujące samorządową gospodarkę finansową (budżetową) np. uchwały budżetu rad gminy, powiatów, sejmików województwa,
§ rozporządzenia.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz